Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια: Ενότητες 9-10

ΠΗΓΗ: εφημ. ΕΘΝΟΣ, ένθετο ΠΑΙΔΕΙΑ, 14-4-2010

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Κριτήριο αξιολόγησης

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Τρομοκρατία, δημοκρατία και πατερναλισμός

του Δ. Δημητράκου, καθηγητή Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

§1. Υπάρχει σχέση μεταξύ τρομοκρατικής δράσης και πολιτικού πατερναλισμού; Η όλη ιδέα μοιάζει αντιφατική εξ αρχής: πώς είναι δυνατόν να συμβιβάζεται μια ανατρεπτική δραστηριότητα κατά της κατεστημένης εξουσίας με μια πολιτική προστατευτικής κηδεμόνευσης των κυβερνωμένων από τους κυβερνώντες; Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η τρομοκρατία ως πολιτική έννοια γεννιέται από την πρώτη κρατική εξουσία που θέτει στον εαυτό της παγκόσμια σωτηριολογική αποστολή: τη Γαλλική Επανάσταση. Από εκεί, άλλωστε, έλκει την καταγωγή της η πολιτική σκέψη που ταυτίζεται με την «αριστερή» παράδοση. Όπως έγραφε ο Ροβεσπιέρος το 1794, η πολιτική της μαζικής τρομοκρατίας κατά των εχθρών της επανάστασης συνυφαίνεται με την πολιτική αρετή των υποστηρικτών της.

§2. Αυτό σημαίνει ότι ο επαναστάτης που καταφεύγει στη μαζική βία έχει μια βασική προκείμενη ως αφετηρία: ότι η εξουσία που εγκαθιδρύει είναι νόμιμη και ότι η νομιμότητά της απορρέει όχι από την άκριτη αποδοχή μιας αρχής που δίδεται άνωθεν, αλλά από τη λογική αναγνώριση μιας ιδέας με παγκόσμια ισχύ. Στη συνέχεια όμως αυτή η νέα εξουσία λειτουργεί εξίσου πατερναλιστικά με την παραδοσιακή εξουσία που ανέτρεψε.

§3. Ο λόγος γι' αυτό βρίσκεται στο γεγονός ότι η επαναστατική εξουσία κηδεμονεύει την κοινωνία, καταργώντας την ελευθερία και τον διάλογο. Με μια έννοια, η νέα επαναστατική εξουσία γίνεται από το 1792 και ύστερα πιο πατερναλιστική από εκείνη της συντηρητικής προκατόχου της, διότι δεν έχει ανοχή για τους ιδεολογικούς της αντιπάλους. Το «ξένο σώμα» αντιμετωπίζεται ως αναγκαία εχθρικό, πράγμα που δεν συνέβαινε στο παλιό καθεστώς παρά σπανιότατα, όταν κατά καιρούς οι μονάρχες, επηρεασμένοι από θεοκρατικές αντιλήψεις, κατεδίωξαν «αιρετικούς» ως δυνάμει προδότες του απολυταρχικού κράτους.

§4. Το επαναστατικό καθεστώς εγκαθίσταται στο όνομα της ελευθερίας, όμως οι φορείς του δεν παίρνουν σοβαρά το νόημα της τελευταίας. Γι' αυτό και το καθεστώς που εγκαθιστούν δεν είναι πραγματικά δημοκρατικό. Αντιλαμβάνεται την αποστολή του το ίδιο πατερναλιστικά με τον προκάτοχό του - με πρόσθετη τη σωτηριολογική έπαρση και την εξουσιαστική ακράτεια που χαρακτηρίζουν τους επαναστάτες, τους πραξικοπηματίες, τους ισλαμιστές και άλλους λαϊκούς αγωνιστές. Ο καθένας τους προσπαθεί να επιβάλει μια τάξη πραγμάτων που θα τοποθετήσει το κοινωνικό σύνολο στον «ορθό δρόμο». Δεν εμπιστεύεται τους ελεύθερους ατομικούς φορείς στον καθορισμό των δικών τους σκοπών ή στην επιλογή των δικών τους πολιτικών αρχών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων. Και συχνά παρατηρούνται συγκλίσεις, ακόμη και συνεργασίες, ανάμεσα σε αντίθετα ιδεολογικά στρατόπεδα, που έχουν όμως ως κοινό παρονομαστή την απέχθεια για τη δημοκρατία και τις ατομικές ελευθερίες.

§5. Το τελευταίο δεν συμβαίνει επειδή «τα άκρα προσελκύονται αμοιβαίως», κατά μια αβασάνιστα μεταφυσική «εξήγηση» του φαινομένου. Συμβαίνει για έναν πολύ πιο χειροπιαστό λόγο και αυτός είναι η κοινή απέχθεια προς τη δημοκρατία, τα ατομικά δικαιώματα και τη νεωτερικότητα. Στο βάθος, οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι ακραίοι. Είναι κανονικοί και συνεπείς εχθροί της ελευθερίας και των κοινωνικών, των θεσμικών και των πολιτισμικών συνθηκών που την εξασφαλίζουν. Οι συνθήκες αυτές είναι ασύμβατες με οποιοδήποτε πατερναλισμό, οποιοδήποτε σωτηριολογικό πρόγραμμα που επιζητούν να επιβάλουν οι εχθροί της ανοιχτής κοινωνίας και της δημοκρατίας. Διαφέρουν μεταξύ τους ριζικά, τόσο στην ιδεολογία όσο και στις προγραμματικές τους αρχές, τα κατά τόπους ανελεύθερα καθεστώτα και κινήματα. Έχουν όμως ένα κοινό σημείο αναφοράς και αυτό είναι η διάθεση να επιβάλουν μία και μοναδική φόρμουλα στο σύνολο, εκπληρώνοντας, όπως νομίζουν, την «πραγματική» του βούληση, σώζοντάς το από τον ίδιο του τον εαυτό.

§6. Αυτή η πατερναλιστική προοπτική και επαγγελία χαρακτηρίζει και τον «τρομοκράτη» των ημερών μας. Δεν διαφέρει παρά μόνο στην κλίμακα της ενέργειάς του από επαναστάτη που επιβάλλεται ως καθεστώς και εφαρμόζει πρόγραμμα μαζικής τρομοκρατίας. Η πηγή έμπνευσης είναι κοινή, όπως δείχνει στο βιβλίο του για την τρομοκρατία («Η αναμέτρηση») ο Γιάννης Πρετεντέρης. Η επαναστατική λογική είναι η ίδια με εκείνη του «ατομικού» τρομοκράτη: επιλέγει τους στόχους, δεν λογοδοτεί πουθενά, και τα θύματα θεωρούνται από αυτόν και τους ομοϊδεάτες του ως «ξένα σώματα», βλαβερά παράσιτα ή «συμβολικά» μιας τάξης πραγμάτων που πρέπει να ανατραπεί. Εγώ θα πρόσθετα ότι και στις δύο περιπτώσεις η δραστηριότητα του «αγωνιστή» που χρησιμοποιεί βίαια μέσα εγγράφεται στην απόπειρα κηδεμόνευσης της κοινωνίας. Και δεν διαφέρει ουσιαστικά από την πρόταση γνωστού διανοουμένου να... λογοκρίνονται οι εκπομπές της ιδιωτικής τηλεόρασης (όχι της κρατικής!) την οποία υπέβαλε σε εκπομπή αφιερωμένη σε βιβλία για την τρομοκρατία. Και στις δύο περιπτώσεις εναποτίθεται η αποστολή ανάπτυξης δραστηριότητας σε κάποια «επιτροπή» που υποκαθιστά το κοινωνικό σύνολο και αίρει την ατομική ελευθερία του καθενός «για το καλό του». Η τρομοκρατία είναι μια ακραία έκφραση αυτής της πατερναλιστικής λογικής.

ΠΗΓΗ: εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 16-3-2003

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.α) συνυφαίνεται, άκριτη, πατερναλιστικά (επίρ.), έπαρση, ακράτεια, ασύμβατες, επαγγελία, ομοϊδεάτες, αβασάνιστα (επίρ.), αίρει: Να δώσετε ένα συνώνυμο για την καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις (με το νόημα που έχουν στο κείμενο).

β) άκριτη, έπαρση, ακράτεια, ασύμβατες, ομοϊδεάτες, αβασάνιστα (επίρ.), αίρει:   Για τις παραπάνω λέξεις να δώσετε ένα αντώνυμο.

2. Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της 5ης παραγράφου.

3. Πως πετυχαίνεται η συνεκτικότητα μεταξύ των τριών πρώτων παραγράφων;

4. Σε ποιο κατηγορία θα κατατάσσατε το παραπάνω κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

5. Να εντοπίσετε δύο περιπτώσεις όπου ο γράφων χρησιμοποιεί αυθεντίες και να επισημάνετε τι επιδιώκει με την χρήση τους.

6. Βασιζόμενοι στις 2 πρώτες περιόδους της 4ης παραγράφου να παράξετε ένα επιχείρημα και να το αξιολογήσετε.

7. Σε 3 παραγράφους :

α) να εξηγήσετε τι σημαίνει πατερναλισμός, παρουσιάζοντας χαρακτηριστικά παραδείγματα του φαινομένου με βάση την εμπειρία σας και το κείμενο.


β)να αναπτύξετε 3 αίτια του φαινομένου του πατερναλισμού &

γ) 3 συνέπειές του

Η κάθε παράγραφος να μην υπερβαίνει τις 100 λέξεις.

______________________________
Σημ.: Τις προτεινόμενες απαντήσεις των κριτηρίων αξιολόγησης μπορείτε να τις βλέπετε εδώ 

Αρχαία Ελληνικά Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου:Αριστοτέλους, Πολιτικά

 

 

 

 

ΠΗΓΗ:εφημ. ΕΘΝΟΣ, ένθετο ΠΑΙΔΕΙΑ, 31 Μαρτίου 2010

Λατινικά Γ΄ Λυκείου: Διαγώνισμα ενοτήτων 48-49

Αφηγηματικές τεχνικές στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου

   

ΠΗΓΗ:      

Προτεινόμενο διαγώνισμα αδιδάκτου κειμένου αρχαίων ελληνικών

Α. Να μεταφράσετε το ακόλουθο κείμενο:

νῦν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πολλοῦ δέω ἐγὼ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ ἀπολογεῖσθαι, ὥς τις  ἂν οἴοιτο, ἀλλὰ ὑπὲρ ὑμῶν, μή τι ἐξαμάρτητε περὶ τὴν τοῦ [30e] θεοῦ δόσιν ὑμῖν ἐμοῦ καταψηφισάμενοι. ἐὰν γάρ με ἀποκτείνητε, οὐ ῥᾳδίως ἄλλον τοιοῦτον εὑρήσετε, ἀτεχνῶς ―εἰ καὶ γελοιότερον εἰπεῖν― προσκείμενον τῇ πόλει ὑπὸ τοῦ θεοῦ ὥσπερ ἵππῳ μεγάλῳ μὲν καὶ γενναίῳ, ὑπὸ μεγέθους δὲ νωθεστέρῳ καὶ δεομένῳ ἐγείρεσθαι ὑπὸ μύωπός τινος, οἷον δή μοι δοκεῖ ὁ θεὸς ἐμὲ τῇ πόλει προστεθηκέναι τοιοῦτόν τινα, ὃς ὑμᾶς ἐγείρων καὶ πείθων καὶ ὀνειδίζων ἕνα ἕκαστον [31a] οὐδὲν παύομαι τὴν ἡμέραν ὅλην πανταχοῦ προσκαθίζων. τοιοῦτος οὖν ἄλλος οὐ ῥᾳδίως ὑμῖν γενήσεται, ὦ ἄνδρες, ἀλλ’ ἐὰν ἐμοὶ πείθησθε, φείσεσθέ μου·

Πλάτωνος, Ἀπολογία Σωκράτους, 30d – 31b

Μον.: 20

B.

1α. Να γράψετε τους ζητούμενους ονοματικούς & αντωνυμικούς  τύπους:

τις: ονομαστική πληθυντικού αριθμού ουδετέρου γένους

δόσιν: δοτική ενικού & πληθυντικού αριθμού

τοιοῦτον: δοτική πληθυντικού αριθμού θηλυκού γένους

μεγέθους: : δοτική ενικού & πληθυντικού αριθμού

ἕνα: ίδια πτώση κι αριθμό στο θηλυκό γένος

ἐμοὶ: ίδιο τύπο στο γ΄ πρόσωπο

Μον.: 4

1β. πολλοῦ, ῥᾳδίως, ἀτεχνῶς: Να γράψετε (στον ίδιο τύπο) τα παραθετικά του επιθέτου και των επιρρημάτων .

Μον.: 2

2. Να γράψετε τους ζητούμενους ρηματικούς τύπους:

ἀπολογεῖσθαι: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα

οἴοιτο: ίδιο τύπο σε παθητικό αόριστο

ἐξαμάρτητε: ίδιο πρόσωπο οριστικής ίδιου χρόνου

καταψηφισάμενοι: ίδιο τύπο σε μέλλοντα

ἀποκτείνητε: απαρέμφατο αορίστου, ίδιας φωνής

εὑρήσετε: ίδιο τύπο σε αόριστο β΄

εἰπεῖν: β΄ ενικό προστακτικής,  ίδιων χρόνου & φωνής

προστεθηκέναι: ίδιο τύπο σε αόριστο β΄ , ίδιων χρόνου & φωνής

ἐγείρων: ίδιο τύπο σε αόριστο, ίδιας φωνής

πείθων: β΄ ενικό προστακτικής αορίστου α΄, ίδιας φωνής

Μον.: 5

3α. ἐὰν γάρ με ἀποκτείνητε, οὐ ῥᾳδίως ἄλλον τοιοῦτον εὑρήσετε: Να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο και να τον μεταφέρετε στο είδος του μη πραγματικού.

Μον.: 3

3β. καταψηφισάμενοι: Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο της μετοχής και να την αναλύσετε σε  ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση.

Μον.: 3

3γ. μή τι ἐξαμάρτητε περὶ τὴν τοῦ θεοῦ δόσιν ὑμῖν ἐμοῦ καταψηφισάμενοι / οἷον δή μοι δοκεῖ ὁ θεὸς ἐμὲ τῇ πόλει προστεθηκέναι τοιοῦτόν τινα: Να αναγνωρίσετε πλήρως τις δευτερεύουσες προτάσεις.

Μον.: 3

Σημ.: Τις απαντήσεις των κριτηρίων μπορείτε να τις βλέπετε εδώ.