Έκθεση Γ΄Λυκείου: Προτεινόμενο Κριτήριο Αξιολόγησης

 

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Αίσθηση ισότητας σε μια άνιση κοινωνία

της Βασιλικής Γεωργιάδου,

επίκουρης καθηγήτριας Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

(ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες του μαθήματος)

 

§1. Την εποχή της μαζικής επικοινωνίας, η τηλεόραση, ο Τύπος, το σινεμά, η διαφήμιση μεταδίδουν πληροφορίες και διαδίδουν συμβολικά περιεχόμενα σ' ένα ετερόκλητο κοινό. Η μετάδοση των μηνυμάτων των Μέσων και η αναμετάδοση από αυτά διαφόρων ρευμάτων, λ.χ. από το χώρο της μόδας, της ομορφιάς ή του θεάματος, συμβάλλουν στη δημιουργία και διάχυση προτύπων που επηρεάζουν τα γούστα, τις επιλογές, τους στόχους, εν τέλει τον τρόπο ζωής του κοινού.

§2. Τα πρότυπα του ωραίου, της καλής ζωής και της επιτυχίας ομοιομορφοποιούνται και τυποποιούνται στην εποχή της μαζικής επικοινωνίας. Ομοιομορφοποίηση και τυποποίηση των προτύπων δεν σημαίνει παγίωση και ακινητοποίησή τους. Τα πρότυπα εμφανίζονται ομοιογενοποιημένα σε μια δεδομένη στιγμή, βρίσκονται όμως σε μια διαδικασία συνεχούς μεταβολής.

§3. Τα Μέσα δημιουργούν κώδικες επικοινωνίας, αν και τα ίδια στηρίζονται στην ανανέωση, ώστε να διατηρούν αμείωτη την προσοχή του κοινού και να προσαρμόζουν τη ζήτησή του στις επικοινωνιακές και εμπορικές αξίες που αυτά παράγουν.

§4. Ωστόσο, θα ήταν απλοϊκό να αποδίδαμε στα Μέσα και μόνο σ' αυτά την επιβολή των μαζικών προτύπων. Τα Μέσα, διαδίδοντας συμβολικά περιεχόμενα, λειτουργούν ως εργαλεία, που αναδεικνύουν και χρησιμοποιούν προς όφελός τους όσα συμβαίνουν στη μαζική κοινωνία.

§5. Η ομοιογενοποίηση των προτύπων είναι μια πραγματικότητα της μαζικής κοινωνίας. Τα πρότυπα ομορφιάς, τα καταναλωτικά πρότυπα, τα σύμβολα κοινωνικής θέσης και κύρους που έχουν επιβληθεί, με τη διαμεσολάβηση των Μέσων διαχέονται στις ομάδες του κοινού. Παρά τις διαφορές τους, οι ομάδες οικειοποιούνται πρότυπα που δεν αποτελούν δείκτες της κοινωνικής τους θέσης. Τα ενιαία πρότυπα των διαφορετικών ομάδων του κοινού θολώνουν τις διαφορές τους και δημιουργούν μια αίσθηση ισότητας σε μια άνιση κοινωνική κατάσταση που κυριαρχεί.

§6. Πάντως, το κοινό δεν παραμένει ένας παθητικός δέκτης στη διαδικασία κατασκευής και προβολής των προτύπων που έχει οικειοποιηθεί. Μέσα και κοινό βρίσκονται σε μια διαδικασία συνεχούς αλληλεπίδρασης. Τα Μέσα επηρεάζουν το κοινό, το οποίο επιδιώκουν να χειραγωγήσουν. Ωστόσο οι εικόνες, τα σύμβολα και όσα μεταδίδουν τα Μέσα αποτελούν υλικό για το οποίο το κοινό εκδηλώνει ανταπόκριση. Τα Μέσα ασχολούνται με θέματα που ενδιαφέρουν το κοινό και δημιουργούν πρότυπα που αναδεικνύονται από τη μήτρα των επιθυμιών και προτιμήσεων του κοινού.

§7. Συνεπώς, η δύναμη των Μέσων δεν εντοπίζεται τόσο στην ικανότητά τους να επιβάλουν πρότυπα, όσο στο να πείσουν το κοινό ότι τα πρότυπα μπορεί να κατακτηθούν χωρίς περιορισμούς. Μια τέτοια προσπάθεια προσωπικής κατάκτησης γενικών προτύπων εξελίσσεται σε ένα βάσανο που εμπεριέχει ματαιώσεις και κινδύνους (βλ. την προσπάθεια κατάκτησης του τέλειου σώματος και των αναλογιών μανεκέν που οδηγεί σε κρίσεις νευρικής ανορεξίας, εναλλασσόμενες με βουλιμικές κρίσεις σε νεαρά άτομα)». Έτσι, «η ατομική στοίχιση σε μαζικά πρότυπα "δίνει στους ανθρώπους τα μέσα να είναι κοινωνικοί, όμως σε απρόσωπη βάση", γράφει ο Ρ. Σένετ. Η ατομική στοίχιση σε μαζικά πρότυπα αποστερεί από τους ανθρώπους τη δυνατότητα να "ζήσουν τη δική τους ζωή". Μεταχειρίζονται τους κώδικες ζωής κάποιων άλλων (των σταρ, των αθλητών, κ.ά.), τους οποίους δεν γνωρίζουν, έξω από τη διαμεσολαβημένη από τα Media εικόνα τους. Η προσπάθεια προσαρμογής στη ζωή αυτών των άλλων περιορίζει δραματικά τις εκφραστικές δυνατότητες της "δικής τους ζωής", μετατρέποντάς την σε μια μίμηση ούτε καν της ζωής, αλλά του ειδώλου της ζωής των άλλων.

ΠΗΓΗ: εφημ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 09/07/2005

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις)

Μον.: 25

Β.

1. “Συνεπώς, η δύναμη των Μέσων δεν εντοπίζεται τόσο στην ικανότητά τους να επιβάλουν πρότυπα, όσο στο να πείσουν το κοινό ότι τα πρότυπα μπορεί να κατακτηθούν χωρίς περιορισμούς”: Στηριζόμενοι στο κείμενο να γράψετε ένα συλλογισμό που θα καταλήγει στο παραπάνω συμπέρασμα, να τον χαρακτηρίσετε και να τον αξιολογήσετε.

   Μον.: 5

2. Να εντοπίσετε τους τρόπους ανάπτυξης και πειθούς στην 8η παράγραφο.

   Μον.: 5

3. “Τα ενιαία πρότυπα των διαφορετικών ομάδων του κοινού θολώνουν τις διαφορές τους και δημιουργούν μια αίσθηση ισότητας σε μια άνιση κοινωνική κατάσταση που κυριαρχεί”: Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της παραπάνω διατύπωσης σε μια παράγραφο 80 περίπου λέξεων.

   Μον.: 10

4. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο που διαβάσατε; Να στηρίξετε την άποψή σας σε στοιχεία μορφής και περιεχομένου.

   Μον.: 5

5. βάση, ρευμάτων, στηρίζονται, στόχους: Να γράψετε για την κάθε λέξη 2 προτάσεις, ώστε στη μια να χρησιμοποιούνται κυριολεκτικά και στην άλλη μεταφορικά.

   Μον.: 4

6. “ Πάντως, το κοινό δεν παραμένει ένας (παθητικός)....................... δέκτης στη διαδικασία κατασκευής και προβολής των προτύπων που έχει (οικειοποιηθεί)............................... Μέσα και κοινό βρίσκονται σε μια διαδικασία συνεχούς (αλληλεπίδρασης).................................... Τα Μέσα επηρεάζουν το κοινό, το οποίο επιδιώκουν να χειραγωγήσουν. Ωστόσο οι εικόνες, τα σύμβολα και όσα μεταδίδουν τα Μέσα (αποτελούν)............................. υλικό για το οποίο το κοινό (εκδηλώνει)................................. ανταπόκριση. Τα Μέσα ασχολούνται με θέματα που ενδιαφέρουν το κοινό και δημιουργούν πρότυπα που αναδεικνύονται από τη μήτρα των (επιθυμιών)....................................... και προτιμήσεων του κοινού”: Να αντικαταστήσετε τις εντός παρένθεσης λέξεις με άλλες ισοδύναμές τους.

   Μον.: 6

   Γ.“η ατομική στοίχιση σε μαζικά πρότυπα "δίνει στους ανθρώπους τα μέσα να είναι κοινωνικοί, όμως σε απρόσωπη βάση”: Να αναπτύξετε την παραπάνω πρόταση σε μια ομιλία που υποτίθεται ότι εκφωνείται στα πλαίσια μιας σχολικής εκδήλωσης με θέμα τη μαζοποίηση. (500 λέξεις)

Μον.: 25