Αβυσσος έγινε το χάσμα γενεών

του Δ.Τζιαντζή

Αν τη δεκαετία του '60 η συζήτηση γύρω από το χάσμα γενεών επικεντρωνόταν στους μακρυμάλληδες, το ροκ εντ ρολ, την αμφισβήτηση και τη σεξουαλική απελευθέρωση, οι συζητήσεις για το σύγχρονο χάσμα γενεών επικεντρώνονται στην περίφημη γενιά τού «my space», που δεν διστάζει να βγάλει τα προσωπικά της δεδομένα στη φόρα, καταργώντας κάθε διαχωρισμό μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου.

«Οι νέοι σήμερα δεν έχουν ίχνος ντροπής» γράφουν τα διεθνή ΜΜΕ και κάνουν λόγο για το μεγαλύτερο χάσμα γενεών από τη δεκαετία του '60
Σάλο προκάλεσε πρόσφατα άρθρο του «Ν.Υ. magazine», σχετικά με το ψηφιακό χάσμα και την αντιπαράθεση των γενεών γύρω από το τι σημαίνει δημόσιο αγαθό και τι προσωπική ελευθερία. «Οι νέοι σήμερα δεν έχουν ίχνος ντροπής. Δεν γνωρίζουν τι σημαίνει προσωπική ζωή, όλα για αυτούς γίνονται δημόσια. Ψοφάνε για παρέλαση, "εκπορνεύονται" για λίγες στιγμές δόξας. Μοιάζουν με πορνογραφικές μαριονέτες, που δημοσιεύουν τις πιο ιδιωτικές και απόρρητες σκέψεις τους και τα ημερολόγιά τους, το νούμερο του κινητού τους, τα ηλίθια ποιήματα, ακόμα και τις βρώμικες φωτογραφίες τους, φόρα παρτίδα στο Ιντερνετ. Εχουν εικονικούς φίλους αντί για πραγματικούς, μιλάνε με τους άλλους συνέχεια μέσα από ανούσια γραπτά μηνύματα. Δίνουν τα πάντα για να κερδίσουν λίγη δημόσια προσοχή στο άτομό τους και ας ξέρουν ότι αυτή θα έχει πολύ σύντομη διάρκεια».

Η αρθρογράφος Εμιλι Νουσμπάουμ δεν ενστερνίζεται απόλυτα αυτή την άποψη, ωστόσο την αναπαράγει μεταξύ αστείου και σοβαρού, επισημαίνοντας ότι πάντα οι πρεσβύτεροι γκρίνιαζαν, όταν οι νέοι έκαναν αυτό που δεν μπορούσαν να το κάνουν οι ίδιοι.

Νεοσυντηρητικοί

Αντίθετα στη χώρα μας, οι νέοι, ιδιαίτερα όσοι αντιτάσσονται στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, κατηγορούνται για εντελώς διαφορετικά πράγματα. Οι μομφές που τους αποδίδουν νεοσυντηρητικές, αλλά κατά τα άλλα κουλ και προχωρημένες φωνές, είναι ότι πάσχουν από πρώιμη γήρανση, ότι θέλουν απλά να βολευτούν και πάνω απ' όλα ότι εμμένουν σε μια παλιομοδίτικη άποψη περί δημόσιου αγαθού, αρνούμενοι να δεχτούν ότι ο δρόμος για την πρόοδο περνάει μέσα από την ανταγωνιστικότητα και την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Πάντως, με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, οι σχέσεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού βρίσκονται σήμερα στο προσκήνιο των συζητήσεων, είτε με αφορμή τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα και τις εκατοντάδες καταλήψεις των δημόσιων πανεπιστημίων είτε με την καθιέρωση του ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης όλων των δημόσιων χώρων. Ολοι βέβαια παραδέχονται ότι η εποχή έχει αλλάξει ριζικά. Ομως μέσα από αυτό τον πρωτοφανή καταιγισμό καινοτομιών, ποιος πραγματικά εκπροσωπεί το μέλλον; Οι σημερινοί κυβερνώντες κατηγορούν όλους τους άλλους σαν απολιθώματα που επιμένουν πεισματικά σε αντιλήψεις περασμένων δεκαετιών. Ενώ με τη σειρά τους οι φοιτητές και εργαζόμενοι που κατεβαίνουν στις πορείες κατηγορούν το κατεστημένο ότι επιχειρεί οπισθοδρομικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές για να διατηρήσει ουσιαστικά την ίδια κατάσταση πραγμάτων.

Ωστόσο η ζωή ξεπερνάει με άλματα τις παλιές διακρίσεις ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο. Για παράδειγμα, πόσο δημόσιος χώρος είναι τα σημερινά τεράστια εμπορικά κέντρα, όπου κυριαρχεί η κουλτούρα της αγχωτικής ατομικής ψυχαγωγίας και κατανάλωσης και πόσο ιδιωτικές είναι οι πολύτιμες προσωπικές μας στιγμές;

Στην πραγματικότητα έχουμε μπει σε μια εποχή, όπου η έννοια της ιδιωτικής ζωής έχει χάσει τον χαρακτήρα του άβατου, οι άνθρωποι σήμερα φοβούνται να σηκώσουν το τηλέφωνό τους, όταν βλέπουν κάποιον άγνωστο αριθμό, ξέροντας ότι μάλλον δεν θα είναι για καλό. Κρύβονται από τις τράπεζες και τις αναρίθμητες οφειλές, από τον επίμονο διαφημιστή, από τους πολυποίκιλους «ντίλερ» της καθημερινότητάς τους. Και πόσο προσωπικός χώρος είναι το σαλονάκι και ο καναπές, όπου «εισβάλλουν» διαρκώς οι διάφοροι τηλεφωστήρες και οι κραυγές τους, οι σπασμένες μουσικές από τις τηλεβεγγέρες των καναλιών, που λυμαίνονται τις δημόσιες συχνότητες; Και μέσα από αυτές τις ανακατατάξεις, σύμφωνα με τα διεθνή ΜΜΕ, βρίσκεται σε εξέλιξη η μεγαλύτερη σύγκρουση γενεών από το 1960.

Παλιοί και νέοι

Ομως αυτός ο πόλεμος των πολιτισμών ανάμεσα σε παλιούς και νέους έχει βαθύτερες ρίζες. Οπως είδαμε πρόσφατα και στη χώρα μας, η κάθε αντιδραστική τομή ευνοεί τους προνομιούχους της υπάρχουσας κατάστασης, ενώ οι υπεύθυνοι δεν χάνουν την ευκαιρία να τονίζουν κάθε φορά ότι οι αλλαγές δεν θα επηρεάσουν τους παλαιότερους εργαζομένους. Πρακτικές διαχωρισμού τέτοιου είδους βλέπουμε στον ΟΤΕ, στη ΔΕΗ, ακόμα και στους περίφημους «νέους άξονες για την Παιδεία». Η γενιά που ενηλικιώνεται σήμερα θα είναι ίσως η πρώτη που γνωρίζει ότι θα ζήσει, αν όχι χειρότερα, τουλάχιστον σε περιβάλλον μεγαλύτερης «επισφάλειας» απ' ό,τι οι γονείς της.

Οι νέοι κατηγορούνται ότι δεν κατανοούν και δεν σέβονται τις καινούριες αξίες της «ιδιωτικότητας» και γι' αυτό και προχωρούνε σε ιδιαίτερα δυναμικές μεθόδους για της υπεράσπιση του «δημόσιου» σε όλους τους τομείς. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι οι ρίζες της λέξης ηλιθιότητας, όχι μόνο στα ελληνικά, προέρχονται από την ιδιώτευση, από την αδιαφορία για το κοινό μέλλον, ενώ σήμερα με τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις και τους κάθε λογής τηλεοπτικούς ιεροκήρυκες, οι αξίες της ηλιθιότητας αποκτούν όλο και περισσότερο δημόσιο χαρακτήρα.

ΠΗΓΗ: εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/03/2007